Zwyczaje świąteczne w Europie

• 19.12.2019, 13:55
• Aleksandra Laudańska
• Źródło: FX City

Jak Boże Narodzenie obchodzone jest w różnych rejonach Europy? Szczególnie w krajach europejskich będących wielonarodowościowym tyglem. Poznaj specyfikę świąt w UK, Niemczech, Norwegii i Holandii.

Święta Bożego Narodzenia to czas szczególny dla chrześcijan na całym świecie. Ale nie tylko oni cieszą się świąteczną atmosferą. Towarzyszące tym dniom zwyczaje wprowadzają niezwykły, radosny klimat, który udziela się także wyznawcom innych religii i osobom niereligijnym. Szczególnie w krajach europejskich będących wielonarodowościowym tyglem. Jak Boże Narodzenie obchodzone jest w różnych rejonach Europy? Poznaj specyfikę świąt w UK, Niemczech, Norwegii i Holandii.

Wielka Brytania

Święta Bożego Narodzenia są w Wielkiej Brytanii świętami rodzinnymi. Większość rodzin ubiera na święta choinkę (a nawet dwie), a w dekorowanie drzewka angażują się wszyscy ich członkowie. Zwyczaj ten spopularyzował w UK urodzony w Niemczech książę Albert, mąż królowej Wiktorii, który postanowił wprowadzić na Wyspach jakiś element niemieckiej tradycji.

Do dekorowania domów używa się także ostrokrzewu, bluszczu i jemioły. Wioski, miasta i miasteczka w okresie Bożego Narodzenia ozdobione są świątecznymi lampkami. Często włącza je jakaś znana osoba. Najsłynniejsze światła świąteczne w Wielkiej Brytanii znajdują się na Oxford Street w Londynie. Co roku są one coraz bardziej spektakularne, a włączenie ich odbywa się w obecności tysięcy gapiów.

Prezenty w skarpetach

Podobnie jak w innych krajach, w Wielkiej Brytanii popularne są jasełka i kolędy. Dzieci zaś i tu wierzą, że to Święty Mikołaj (zwany na Wyspach Father Christmas lub Santa Claus) przynosi im prezenty. Piszą więc do niego listy, w których wymieniają, co chciałyby dostać. Czasami, zamiast wysłać list pocztą, wrzucają go do kominka wierząc, że Święty Mikołaj wyczytuje ich życzenia z dymu. Prezenty zostawia dzieciom w skarpetach lub poszewkach na poduszki. Wiesza się je na kominku lub łóżkach dzieci a obok zostawia się Mikołajowi coś do jedzenia (najczęściej mince pie - niewielkie, okrągłe ciasteczka wypełnione w środku mieszanką suszonych owoców, siekanych orzechów i jabłek, łoju oraz przypraw) i picia (kiedyś było to brandy, dziś częściej jest to napój bezalkoholowy – wszak Święty musi prowadzić swoje sanie ????).

Christmas pudding i inne tradycyjne dania

Główny posiłek bożonarodzeniowy jest zwykle spożywany w Wielkiej Brytanii w porze obiadu lub wczesnym popołudniem w dniu Bożego Narodzenia. Zazwyczaj jest to pieczony indyk, pieczone warzywa i "wszystkie skrawki", co oznacza warzywa takie jak marchew i groch, farsz, a czasem także boczek i kiełbaski. Często podaje się je z sosem żurawinowym i chlebowym. Tradycyjnie, a przed pojawieniem się indyka, głównym posiłkiem bożonarodzeniowym była pieczeń wołowa lub gęś. Jednym z warzyw, które jest często jedzone na Boże Narodzenie w Wielkiej Brytanii, jest brukselka. Na deser – słynny pudding bożonarodzeniowy, mince pie i duuuużo czekolady. Popularnym świątecznym deserem jest również trifle przyrządzony z ułożonych warstwami ciasta biszkoptowego nasączonego winem, galaretki owocowej, owoców, polany sosem custard i ozdobiony bitą śmietaną. Wielka Brytania słynie także z ciasta bożonarodzeniowego. Tradycyjnie jest to bogaty tort owocowy pokryty marcepanem i lukrem.

Zima, zima, zima, pada, pada śnieg?

W Wielkiej Brytanii śnieg nie pada zbyt często, ale Brytyjczycy zawsze chcą wiedzieć, czy święta będą „białe”. Kiedy takie są? Definicja stosowana przez brytyjski urząd meteorologiczny (stwierdza, czy święta były białe, czy nie) mówi, że jeśli w ciągu 24 godzin Bożego Narodzenia zaobserwuje się… pojedynczy płatek śniegu, to święta są… białe. A to nie zdarza się często. Statystyki pokazują, że oficjalne miano białego Bożego Narodzenia święto to otrzymuje co 4 lub 5 lat, a prawdziwy śnieg pada raz na 10 lat.

Niemcy

Dużą część obchodów Bożego Narodzenia w Niemczech stanowi adwent. W niemieckich domach używa się kilku różnych rodzajów kalendarzy adwentowych. Oprócz tradycyjnego kalendarza z kartonu używanego w wielu krajach, są też kalendarze wykonane z wieńca z gałęzi jodłowych z 24 ozdobnymi pudełkami lub wiszącymi na nich torbami. Każde pudełko lub torba ma w sobie mały upominek. Inny typ nazywany jest Advent Kranz i jest to pierścień z gałęzi jodłowych, na którym znajdują się cztery świece - jedna świeca jest zapalana na początku każdego tygodnia adwentu.

„Choinka piękna jak las”

Bożonarodzeniowe drzewka są ważnym elementem świąt w Niemczech. Po raz pierwszy pojawiły się późnym średniowieczu, tradycyjnie przywożono je do domu w wigilię Bożego Narodzenia. Jeśli w domu są małe dzieci, choinki są zazwyczaj potajemnie ustrajane przez matkę. Dom dekoruje się także ustawiając w oknach drewniane, ozdobione ramy z elektrycznymi wiecami wewnątrz – to sprawia, że dom wygląda ładnie także z zewnątrz.

Niemieckie rodziny prezentami wymieniają się z bliskimi w wigilię (życzenia wesołych świąt po niemiecku to Frohe Weihnachten). W niektórych częściach Niemiec, głównie na południowym wschodzie kraju, dzieci piszą listy do das Christkind (aniołka przynoszącego prezenty). Zostawiają je na parapecie na początku lub w trakcie adwentu licząc, że aniołek spełni ich życzenia. Niektórzy twierdzą, że prezenty przynosi Święty Mikołaj (der Weihnachtsmann). Jednak to inny święty niż der Nikolaus, którzy przynosi drobne prezenty 6 grudnia. On przychodzi w nocy i wkłada prezenty do butów dzieci. Może też zapukać do drzwi, a wtedy dzieci muszą zaśpiewać lub zagrać piosenkę albo coś opowiedzieć.

Hej kolęda, kolęda!

Niemcy są dobrze znane z jarmarków bożonarodzeniowych, na których sprzedawane są wszystkie rodzaje świątecznych produktów spożywczych i ozdób. Inną niemiecką tradycją jest Sternsinger – śpiewacy, którzy chodzą od domu do domu, śpiewają kolędę i zbierają pieniądze na cele charytatywne (jest to w przeważającej mierze tradycja katolicka). Śpiewacy to zwykle czwórka dzieci - troje przebranych za mędrców i jedno, które nosi gwiazdę na patyku, jako symbol gwiazdy betlejemskiej. Sternsingerzy odwiedzają domy od 27 grudnia do 6 stycznia.

A co jadają Niemcy w święta Bożego Narodzenia? Karp lub gęś są często serwowane na główny posiłek świąteczny. Popularna jest także strucla bożonarodzeniowa z duża ilością bakalii nazywana stollen.

Norwegia

Święta Bożego Narodzenia nie były obchodzone w Norwegii aż do około 1000 lub 1100 roku, kiedy to chrześcijaństwo po raz pierwszy pojawiło się w tym rejonie. Przedtem ludzie świętowali w środku zimy jul lub jòl. Było to świętowanie minionych zbiorów i sposób na oczekiwanie na wiosnę. Częścią tego świętowania było warzenie i picie piwa (juleøl) na cześć starych pogańskich bogów skandynawskich. Zwyczaj ten przetrwał do dziś.

Być może najbardziej znanym zwyczajem związanym z Bożym Narodzeniem w Norwegii jest duża choinka, którą Norwegia daje Wielkiej Brytanii każdego roku. Drzewo jest wręczane jako prezent z podziękowaniami za pomoc, jaką mieszkańcy Wielkiej Brytanii przekazali Norwegii podczas II wojny światowej. Drzewo stoi na Trafalgar Square w centrum Londynu, a gdy włączane są na nim światła, przychodzą to obejrzeć tysiące ludzi.

Tradycyjną norweską ozdobą choinki świątecznej są małe papierowe koszyki w kształcie serca zwane Julekurver. Mówi się, że pisarz Hans Christian Andersen mógł je wymyślić w latach 60-tych XIX wieku.

God Jul znaczy wesołych świąt

Wigilia w Norwegii to czas wymiany prezentów. Prezenty są czasami przynoszone przez Świętego Mikołaja (w Norwegii nazywanego Julenissenem), przynoszą je również małe krasnoludki zwane Nisse. Czasami małe prezenty wręczane są każdego dnia adwentu. Są one znane jako Andventsgave lub Kalendergave.

W niektórych częściach Norwegii dzieci lubią śpiewać kolędy. Przebierają się za postacie z bożonarodzeniowej historii, takie jak pasterze i mędrcy, i śpiewają chodząc od domu do domu w swojej okolicy. W okresie Bożego Narodzenia w całej Norwegii bardzo popularna jest Musevisa – Mysia Piosenka. Jej słowa zostały napisane w 1946 roku przez Alf Prøysena. Melodia jest tradycyjną norweską melodią ludową, a piosenka opowiada historię myszy przygotowujących się do świąt Bożego Narodzenia, a mysia matka i mysi ojciec ostrzegają swoje dzieci, by trzymały się z dala od pułapek.

Wszystkiego smacznego

W Norwegii w okresie Bożego Narodzenia spożywane są różne rodzaje ciastek i herbatników. Jednym z najpopularniejszych jest specjalny chleb Julekake, w którym znajdują się rodzynki, kandyzowana skórka pomarańczowa i kardamon. Głównym posiłkiem jest zazwyczaj żeberko wieprzowe lub baranie podawane z białą lub czerwoną kapustą, drobno posiekaną i ugotowaną z kminkiem i octem, zwaną surkål, oraz ziemniakami.

Holandia

Dla większości dzieci w Holandii najważniejszym dniem w grudniu jest 5 grudnia, kiedy to Sinterklaas (Święty Mikołaj) przynosi im prezenty. Dzień św. Mikołaja przypada 6 grudnia, ale w Holandii główne uroczystości odbywają się w jego wigilię - 5 grudnia.

Mikołaj rodem z Hiszpanii

Wszystko zaczyna się w drugą sobotę listopada (pierwszą sobotę po 11 listopada), kiedy to Sinterklaas podróżuje do miasta lub miasteczka. Tradycja holenderska mówi, że Mikołaj mieszka w Madrycie, w Hiszpanii, i co roku wybiera inny port, do którego przybija w Holandii, aby jak najwięcej dzieci miało okazję go zobaczyć. Sinterklass podróżuje ze swoimi sługami zwanymi Zwarte Pieten (czyli Czarnymi Piotrusiami). Kiedy zejdą na brzeg z łodzi parowej, rozbrzmiewają wszystkie lokalne dzwony kościelne. Sinterklaas, ubrany w czerwone szaty, prowadzi przez miasto procesję na białym koniu. Każde miasto w Holandii ma kilku pomocników Sinterklaasa, ubranych tak samo jak on – pomagają mu w rozdawaniu prezentów.

Dzieciom mówi się, że Zwarte Pieten zapisują w dużej książce wszystko, co zrobiły w ciągu ostatniego roku. Dobre dzieci dostaną prezenty od Sinterklaasa, a niegrzeczne dzieci zostaną umieszczone w worku i Czarne Piotrusie zabiorą je na rok do Hiszpanii, aby nauczyć je, jak mają się zachowywać.

Po przybyciu Sinterklaasa do Holandii dzieci zostawiają przy kominku lub na parapecie buty i śpiewają piosenki. Mają nadzieję, że święty Mikołaj przyjdzie w nocy z prezentami. Wierzą również, że jeśli zostawią trochę siana i marchewki w butach dla jego konia, dostaną słodycze lub małe prezenty. W wielu rodzinach dzieciom mówi się, że Sinterklaas i Zwarte Pieten odwiedzają je co tydzień, więc dzieci zostawiają buty w każdą sobotę, aż do głównej imprezy, 5 grudnia. 6 grudnia Sinterklaas opuszcza Holandię łodzią parową z portu w Rotterdamie i wraca do Hiszpanii.

Czas spokoju

Samo święto Bożego Narodzenia jest w Holandii dużo spokojniejszym czasem, z nabożeństwem kościelnym, choinką i rodzinnym posiłkiem. Czasami w godzinach popołudniowych w kościele odbywa się specjalna "szkoła niedzielna", gdzie opowiadana jest historia bożonarodzeniowa i inne tradycyjne historie. Są to często jedyne prezenty, które dzieci dostaną w Boże Narodzenie, ponieważ otrzymały już większość prezentów w dzień Świętego Mikołaja.

W języku niderlandzkim życzenia wesołych świąt składa się mówiąc: Prettige Kerst, Zalig Kerstfeest lub Zalig Kerstmis, a także Vrolijk Kerstfeest.

Wesołych Świąt! Gdziekolwiek je spędzacie.

Na podstawie: whychristmas.com